SUBAY, ASTSUBAY, UZMAN ERBAŞ ile SÖZLEŞMELİ ERBAŞ ve ER

ADAYLARININ SAĞLIK RAPORU NEDENİYLE ELENMESİ

UZMAN ERBAŞLIĞA GİRİŞ ŞARTI OLARAK SAĞLIK RAPORU

Uzman Erbaş olmak için aranan nitelikler, 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunun 4. maddesinin Yönetmeliğe atıf yapması suretiyle belirlenmiştir. Uzman Erbaş Yönetmeliği 6. Madde ile uzman erbaşlığa kabul bakımından bir dizi şart öngörmüş olup bu şartlardan biri de ''Sağlık durumunun uzman erbaşlığa elverişli olduğunu, askerî hastanelerden alacağı raporla kanıtlamış olmak''tır. Yine Uzman Erbaş Yönetmeliğinin devam eden maddelerinde "Sınavda başarılı olanlar ilgili komutanlıklar tarafından sağlık raporu için tam teşekküllü askeri hastaneye sevk edilir" hükmüne yer verilmiştir.

Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği, Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı mensubu olan personel, öğrenciler ve bunların adayları üzerinde uygulama alanı bulmaktadır. Dolayısıyla TSK personeli, öğrenci ve adayları işbu hükümlerle bağlıdırlar. Bu noktada bir parantez açmakta ve benzer şekilde yürürlüğe konulan Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği’nin yürürlükten kaldırıldığını belirtmekte fayda bulunmaktadır. Bu suretle makalemiz boyunca ''Yönetmelik'' ile kastedilen mevzuat Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği değil Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği olacaktır.

Yönetmeliğin Uzman Erbaş, Sözleşmeli Erbaş ve Er alım muayenelerine ilişkin kısımları incelendiğinde işbu personel hakkında yapılacak muayenelerin Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Kurulu Raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarında yapılabileceğinin hüküm altına alındığı görülecektir.

Adaylar ilk olarak ön muayeneye tabi tutulmakta olup ancak bu muayeneyi geçenlerin kurul muayenesi için hastaneye sevki yapılmaktadır. Yetkili sağlık kuruluşlarınca gerçekleştirilecek olan tetkiklerin akabinde adayların kronikleşebilecek ya da zamanla artabilecek nitelikte bir hastalık ve diskromatopsi bulunmaması, görmeleri her iki gözde ayrı ayrı tashihli veya tashihsiz tam olması ve bunların ruh sağlığı ve hastalıkları açısından tam sağlam olması aranacaktır. Bu şartlara ilave olarak tanzim edilecek raporlarda sağlam olanlar ile tespit edilen hastalığı Personel Adaylarının Hastalıklara Göre Değerlendirme Çizelgesinin ''Uzman Erbaş ve Sözleşmeli Erbaş/Er Adayları Değerlendirme Sütun''undaki karşılığı (+) artı işareti olanlar ile tashihle her bir gözde görmeleri tam olmak şartıyla, her bir gözde 1.00 (bir dâhil) diyoptriye kadar olan miyopi, hipermetropi ile 1.00 (bir dâhil) diyoptriyi geçmeyen astigmatizması olan adaylar hakkında “Uzman Erbaş veya Sözleşmeli Erbaş/Er Olur” kararı verilir.

Örnek 1) -1.00 (-1.00x90) olabilir.

Örnek 2) +1.00(-1.25x180) olamaz.

Örnek 3) -1.25x90 olamaz. (Mikst astigmatlarda mutlak değer göz önünde bulundurulur.)

Söz konusu Çizelgenin ''Uzman Erbaş ve Sözleşmeli Erbaş/Er Adayları Değerlendirme Sütun''undaki karşılığı (A) diliminde (-) eksi işareti olanlar ile Hastalıklar Listesinin (B) ve (D) dilimlerinde olanlar hakkında ise “Uzman Erbaş veya Sözleşmeli Erbaş/Er Olamaz” kararı verilir. Bu değerlendirmelerin ise EK-C’de yer alan hastalıklar listesine (Göz Hastalıkları, Sinir Hastalıkları, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları, Kulak Burun Boğaz Hastalıkları,  Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi, Ağız, Çene, Yüz, Boyun ve Diş Hastalıkları, Deri ve Zührevi Hastalıklar, İç Hastalıkları, Sindirim Sistemi Hastalıkları, Göğüs Hastalıkları, Göğüs Cerrahisi, Enfeksiyon Hastalıkları, Ürogenital Organ Hastalıkları, Kadın Hastalıkları, Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları, Cerrahi Hastalıklarına) göre yapılmaktadır.

Yine bunlara ek olarak; Uzman Erbaş, Sözleşmeli Erbaş ve Er alımlarında boy ve ağırlık sınırları ile ilgili değerlendirmeler yönetmeliğin son kısmında bulunan ve ek-A’da yer alan tabloya göre yapılır. Alımı yapacak komutanlıklar, ek-A’da yer alan tabloda belirtilen alt sınırların daha aşağısında veya üst sınırların daha yukarısında olmamak kaydıyla, adaylarda arayacakları boy ve ağırlık alt ve üst sınırlarını kendileri tespit edebilir (Sözleşmeli erbaş ve er adaylarında ağırlık üst sınırı ek-A’da yer alan tablodaki üst sınırdan 10 kg fazla olabilir.). Üstelik adaylara akciğer, kanda üre ve kreatinin gibi kimi laboratuvar tetkikleri ve radyolojik tetkikler yapılacaktır. Bütün bu test ve tetkiklerin sonrasında adaylar hakkında ''Uzman Erbaş veya Sözleşmeli Erbaş/Er Olur'' ya da ''Uzman Erbaş veya Sözleşmeli Erbaş/Er Olamaz'' kararı tanzim edilecektir. Netice olarak adayların bu süreç sonundan ''Uzman Erbaş veya Sözleşmeli Erbaş/Er Olur'' kararlı kurul raporu alması ile sağlık raporu şartı sağlanmış olacaktır.

DIŞ KAYNAKTAN ALINAN SUBAY VE ASTSUBAYLARIN SAĞLIK RAPORU

Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı Sağlık Yeteneği Yönetmeliği dış kaynaktan alınacak subay ve astsubaylar bakımından da ayrıntılı düzenlemeler öngörmüştür. Buna göre adaylarda; diskromatopsi bulunmamalı, görmeleri her iki gözde ayrı ayrı tashihli veya tashihsiz tam olmalı, hava yolu hastalıklarını içeren Hastalıklar Listesinin 47 nci madde (A) dilimi kapsamında hastalığı bulunmamalıdır. Ayrıca adaylar ruh sağlığı ve hastalıkları açısından tam sağlam olmalıdırlar. Yine bunlara ek olarak Personel Adaylarının Hastalıklara Göre Değerlendirme Çizelgesinin ''(1) Numaralı Subay ve Astsubay Adayları Değerlendirme Sütun''undaki karşılığı (+) artı işareti olanlar ile düzeltmeyle her iki gözde görmeler ayrı ayrı tam olmak şartıyla her bir gözde 1.00 (bir dâhil) diyoptriye kadar olan miyopi, hipermetropi ile 1.00 (bir dâhil) diyoptriyi geçmeyen astigmatizması olan adaylar hakkında ''Muvazzaf/Sözleşmeli Subay veya Astsubay Olur'' kararı verilir. Söz konusu Çizelgenin ''(2) Numaralı Subay ve Astsubay Adayları Değerlendirme Sütun''undaki karşılığı (+) artı olanlar hakkında ''Muvazzaf/Sözleşmeli Subay veya Astsubay Olur'' kararı verilir. Subay ve astsubay adaylarından söz konusu Çizelgenin ilgili sütunundaki karşılığı (A) diliminde (-) eksi işareti olanlar ile Hastalıklar Listesinin (B) ve (D) dilimlerinde olanlar hakkında ise ''Muvazzaf/Sözleşmeli Subay veya Astsubay Olamaz'' kararı verilir.

Dış kaynaktan sözleşmeli veya muvazzaf subay ve astsubay alımlarında boy ve ağırlık sınırları ile ilgili değerlendirmeler de yine ek-A’da yer alan tabloya göre yapılır. Alımı yapacak komutanlıklar ek-A’da yer alan tabloda belirtilen alt sınırın daha aşağısında veya üst sınırın daha yukarısında olmamak kaydıyla, adaylarda arayacakları boy ve ağırlık alt ve üst sınırlarını tespit edebilir. Tespit edilen sınırlar broşürlerde yayımlanır. Adaylar hakkında sağlık kurulu muayeneleri sonucunda ''Muvazzaf/Sözleşmeli Subay veya Astsubay Olur'' kararı verilmesi halinde bu şart yerine getirilmiş olacaktır.

ADAY HAKKINDA OLUMSUZ SAĞLIK RAPORU TANZİM EDİLMESİ HALİNDE RAPORA İTİRAZ VE RAPORUN KESİNLEŞME SÜRECİ

Kritik önem taşıyan muayene ve tetkikler yapılırken zaman zaman değerlendirme hataları gerçekleşebilmekte ve bunun neticesinde adaylar bakımından haksız şekilde olumsuz rapor tanzim edilebilmektedir. Tanzim edilen ve aşağıda bahsedilen süreç sonunda kesinleşen olumsuz rapor nedeniyle subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er adayları mağduriyet yaşayabilmektedir.

Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı sağlık kurulu raporu vermeye yetkili sağlık kuruluşlarınca verilen raporlara tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde, bu kuruluşlarca temin sürecinde bulunan adaylara ilişkin verilen raporlara ise tebliğ tarihinden itibaren üç işgünü içinde itiraz imkanı sağlanmıştır.

Muayenesi neticesinde verilen sağlık kurulu kararına itiraz halinde kontrol muayenesi için itiraz edilen raporu tanzim eden sağlık kuruluşunun bulunduğu yerdeki il sağlık müdürlüğünce belirlenecek en yakın başka bir sağlık kuruluna sevk işlemi yapılır. İlk sağlık kurulu raporundaki karar ile kontrol muayenesi kararı arasında uyumsuzluk bulunmaması halinde olumsuz karar kesinlik kazanır.

Uyumsuzluk halinde ise kişi ilk raporu tanzim eden sağlık kuruluşunun bulunduğu yerdeki il Sağlık müdürlüğünce belirlenecek en yakın başka bir sağlık kuruluna sevk edilir ve bu muayene sonucuna göre hakkında işlem tesis edilir. Bahsi edilen işbu sağlık kurulu raporları raporu düzenleyen hastanelerin baştabiplikleri tarafından onaylanır. Baştabipliklerce onaylanan raporlar ise istisnai haller hariç olmak üzere kesinlik kazanırlar.

Uygulamada, düzenlenen son raporda yani hakem hastane raporunda, olumsuz kanaat kararı verilmesi halinde ortaya çıkan çelişkinin giderilmesi ancak işlemin dava edilmesi ve mahkemenin ara karar ile davacı hakkında başka bir hastaneden sağlık raporu alınmasını istemesi ile mümkün olmaktadır. Böylece süresi içerisinde iptal davası açılması durumunda kişi idare mahkemesi tarafından hakem hastaneye sevk edilmekte ve hakem hastaneden olumlu rapor alınması durumunda dava ve talepleri kabul edilebilmektedir.

ADAYLIK İŞLEMLERİNİN SONLANDIRILMASINA İLİŞKİN İDARİ İŞLEMİN İPTALİ DAVASINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ NE KADARDIR? GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR?

Aday hakkında olumsuz sağlık raporu tanzim edilmesi işlemi bir idari işlem niteliği taşımakta olup söz konusu işleme karşı süresi içerisinde idari yargıda iptal davası açılması gerekmektedir. Dava açma süresi işlemin tebliğinden itibaren 60 gündür. Buradaki 60 günlük süreye tatil süreleri de dahildir. Yani 60 gün, iş günü değildir. 60 günün sonu eğer tatil gününe denk geliyorsa tatilin bittiği ilk gün sonu, başvuru süresinin sonu olacaktır. Bu sürenin geçirilmesinden sonra iptal davası açılması halinde zamanaşımı sorunu ile karşılaşılabilecektir. Bu uyuşmazlık bakımından Görevli Mahkeme ise İdare Mahkemesidir. 

SAĞLIK RAPORUNDAN ELENMEYE İLİŞKİN ÖRNEK MAHKEME KARARI

Ankara 11. İdare Mahkemesinin 2021/2024 E.,2022/1240 K. numaralı ilamında makalemizdeki hususlara ilişkin önemli açıklamalara yer verilmiştir.

Somut olayda davacı; 2021 yılı Sözleşmeli Uzman Erbaş temini sınavlarına girerek başarılı olmasının akabinde Uzman Erbaş Yönetmeliği'nin 2. Bölüm 6. maddesinin ç fıkrasında belirtilen "sağlık durumunun uzman erbaşlığa elverişli olduğunu, alacağı raporla kanıtlamış olmak" şartını sağlamadığından bahisle işlemlerinin sonlandırılarak mesleğe kabul edilmemesine ilişkin işlem ile tarafına verilen raporların çelişkili ve haksız olduğunu ileri sürülerek idari işlemin iptali ile yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının hak ediş tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi talep etmiştir.

Davalı taraf ise; davacının sağlık raporu aldırılması aşamasına geçilip de sevk edildiği Kayseri Şehir Hastanesince kendisine "Uzman Erbaş Olamaz" kararlı sağlık kurulu raporu verildiği, bu rapora itirazı üzerine sevk edildiği Yozgat Devlet Hastanesinde yapılan muayenesi sonucu hakkında "Uzman Erbaş Olur" kararlı sağlık kurulu raporu düzenlendiği, bunun üzerine Sivas Numune Hastanesine hakem hastane olarak sevk edildiği ve Hakem Hastane tarafından "Uzman Erbaş Olamaz" kararlı sağlık kurulu raporu verildiğinden ve mevzuatta "Sağlık durumunun uzman erbaşlığa elverişli olduğunu alacağı raporla kanıtlamış olmak" hükmü bulunması nedeniyle sözleşmeli uzman erbaş adaylığı işlemlerinin sonlandırıldığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunmasında bulunmuştur.

Yerel mahkeme dosya üzerinde yaptığı incelemelerin akabinde kurduğu ara kararı ile davacının uzman erbaş olup olamayacağının belirlenmesi amacıyla hakem hastane olarak belirlenen Ankara Şehir Hastanesi'ne gönderilmesine karar vermiştir. Ankara Şehir Hastanesi Sağlık Kurulu Raporunda ''Uzman Erbaş Olur'' seklinde kanaat bildirildiği görülmüştür. Bunun üzerine mahkeme dosyadaki bilgi ve belgelerle yukarıda belirtilen hakem hastanece verilen sağlık kurulu raporunun birlikte değerlendirilmesinden, davacının sağlık Sartları nedeniyle ilişiğinin kesilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığını tespit ederek işlemin iptaline ve davacının dava konusu işlem nedeniyle yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının hak ediş tarihlerinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte kendisine ödenmesine karar vermiştir.

ADAYLIK İŞLEMLERİNİN SONLANDIRILMASINA İLİŞKİN İDARİ İŞLEMİN İPTALİ DAVASINDA AVUKATA NASIL VEKALET VERİLİR ?

Adaylık işlemlerinin sonlandırılmasına ilişkin açılacak iptal davasında ilgili kişi avukat ile anlaşmış ise avukatın bilgilerini alarak notere başvurur. Burada bilgilerin notere verilmesi ve genel dava vekaletnamesi çıkartılmak istendiği iletilir. Çıkartılan genel dava vekaletnamesi avukata verilir ve avukat bu vekaletname ile birlikte mahkemeye başvurur ve tüm dava sürecini bu vekalet ile yürütür. Adaylık işlemleri şekilde sonlandırılan adaylar Anayasal hakkı olan dava açma hakkını kullanıp hakkını aramalıdırlar.