Anayasamızın 129. maddesinin son fıkrası; “memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında işledikleri iddia edilen suçlardan ötürü ceza kovuşturması açılması, kanunla belirlenen istisnalar dışında, kanunun gösterdiği idari merciin iznine bağlıdır”, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunumuzun “kovuşturma ve yargılama” başlıklı 24. maddesi; “Devlet memurlarının görevleri ile ilgili veya görevleri sırasında işledikleri suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması ve haklarında dava açılması özel hükümlere tabidir” hükümlerini taşımaktadır.

1-Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı yargılanabilmeleri için izin vermeye yetkili merciler ve izlenecek usul 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda düzenlenmiştir. Kanuna göre;

2-Cumhuriyet başsavcıları, memurlar ve diğer kamu görevlilerinin 4483 sayılı Kanun kapsamına giren suçlarına ilişkin herhangi bir ihbar veya şikayet aldıklarında veya böyle bir durumu öğrendiklerinde ivedilikle toplanması gerekli ve kaybolma ihtimali bulunan delilleri tespitten başka hiçbir işlem yapmayarak ve hakkında ihbar veya şikayette bulunulan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesine başvurmaksızın evrakın bir örneğini ilgili makama göndererek soruşturma izni isterler.

3-Diğer makam ve memurlarla kamu görevlileri de, bu Kanun kapsamına giren bir suç işlendiğini ihbar, şikayet, bilgi, belge veya bulgulara dayanarak öğrendiklerinde durumu izin vermeye yetkili mercie iletirler.

4-İzin vermeye yetkili merci, bu Kanun kapsamına giren bir suç işlediğini bizzat veya yukarıda belirtildiği şekilde öğrendiğinde bir ön inceleme başlatır.

5-Ön inceleme ile görevlendirilen kişi veya kişiler, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisinin ifadesini de almak suretiyle yetkileri dahilinde bulunan gerekli bilgi ve belgeleri toplayıp, görüşlerini içeren bir rapor düzenleyerek durumu izin vermeye yetkili mercie sunarlar.

6-Yetkili merci bu rapor üzerine soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine karar verir. Bu kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunludur.

7-Yetkili merci, soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin kararını Cumhuriyet başsavcılığına, hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisine ve varsa şikayetçiye bildirir.

8-Soruşturma izni verilmesine ilişkin karara karşı hakkında inceleme yapılan memur veya diğer kamu görevlisi; soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı ise Cumhuriyet başsavcılığı veya şikayetçi, izin vermeye yetkili merciler tarafından verilen işleme koymama kararına karşı da şikâyetçi itiraz yoluna gidebilir. İtiraz süresi, yetkili merciin kararının tebliğinden itibaren on gündür.

9-İtiraza, ilgili kamu personelinin statüsüne göre Danıştay İkinci Dairesi ya da yetkili merciin yargı çevresinde bulunduğu bölge idare mahkemesi bakar. İtirazlar, öncelikle incelenir ve en geç üç ay içinde karara bağlanır. Verilen kararlar kesindir.

10-Soruşturma izninin itiraz edilmeden veya itirazın reddi sonunda kesinleşmesi ya da soruşturma izni verilmemesine ilişkin karara karşı yapılan itirazın kabulü üzerine dosya, derhal yetkili ve görevli Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. İzin üzerine ilgili Cumhuriyet başsavcılığı, Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu ve diğer kanunlardaki yetkilerini kullanmak suretiyle hazırlık soruşturmasını yürütür ve sonuçlandırır.

11-Soruşturma izni verilmesi ya da verilmemesi yönündeki kararlar işlenen bir suçun cezasız kalarak hak ihlallerine ve kamu düzeninin bozulmasına neden olabilir, ya da tam aksine kamu görevlilerinin haksız yere itham edilerek lekelenmeme haklarının çiğnenmesine ve sicillerinin olumsuz etkilenmelerine yol açabilirler. Bu nedenle sürecin hukuka uygun bir şekilde yürütülmesi ve savcılık makamı ile yetkili idari merciler kadar ilgili kamu görevlisi ile mağdur ve şikayetçinin de konuyu hassasiyetle takip etmeleri gerekmektedir. 

1-Görevi ile ilgili olarak suç işlediği iddia edilen ve yetkili merci tarafından hakkında soruşturma izni verilen kamu görevlisi de hakkındaki soruşturma izni verilmesi kararına karşı bu kararın tebliğinden itibaren on gün içerisinde Danıştay İkinci Dairesine veya Bölge İdare Mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz eden kamu görevlisinin hakkındaki soruşturma izni kararının hukuka aykırılığını ortaya koyması gerekmektedir. Hakkındaki iddiaların asılsız ve gerçek dışı olduğu, usulsüz ihbar veya şikayette bulunulduğu, isnat edilen fiillerin suç niteliği taşımadığı veya zarara sebep olmadığı, mağdurun ve şikayetçinin zararının giderildiği, savunmasının alınmadığı ya da bilgisine başvurulmadığı gibi.

2-Bunlara ek olarak şayet elde bilgi ve belge varsa usule ilişkin ve ön inceleme sürecindeki hukuka aykırılıklar da belirtilmelidir. Söz gelimi konu hakkında ön inceleme başlatılmaması, ön incelemenin usulüne uygun bir şekilde yürütülmemesi, mesela ilgili kişilerin ifadesinin alınmaması, gerekli bilgi ve belgelerin toplanmaması, raporu hazırlayanların raporda görüşlerini belirtmemeleri, eksik, yetersiz ya da objektif olmayan taraflı bir rapora hazırlanması ya da rapor hazırlanmaması hukuka aykırılık ve itiraz nedenidir. Hakeza soruşturma izni verilmesine veya verilmemesine ilişkin kararlarda gerekçe gösterilmesi zorunlu olup gerekçe gösterilmeksizin verilen soruşturma izni verilmesi kararı Kanuna aykırıdır. Soruşturma izni verilmesine karşı ilgili kararın idari nitelikte olması nedeniyle, karara karşı itiraz edilecek ise idari yargıya başvurulması gerekmektedir.