KINAMA DİSİPLİN CEZASININ İPTALİ
DAVASI
Türk Silahlı Kuvvetleri disiplin suç ve
cezaları 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu ile
düzenlenmiştir. Türk Silahlı Kuvvetlerinde en hayati konuların başında disiplin
gelmektedir. Bu açıdan disiplin konusunda alınan tedbirlerin diğer kurum ve
kuruluşlara göre mahremiyet bakımından farklılıklar arz edeceği hususu göz
önünde bulundurulmalıdır. Zira disiplin sağlanması muhafazası devam ettirilmesi
Türk Silahlı Kuvvetlerinin vazifesini yerine getirebilmesi için olmazsa olmaz
konulardır. Türk Silahlı Kuvvetlerinde yerleşmiş tanıma göre disiplinin en
temel iki unsuru bulunmaktadır. Bunlar itaat ve astın ile üstün, hukukuna
riayet etmektir. Dolayısıyla kanunun temel amacı Türk Silahlı Kuvvetlerindeki
itaat hissini sağlamlaştırma ve hukuka uygun olarak hareket etmeye yönelik usul
ve esasların belirlenmesi şeklinde de ifade edilebilir.
DİSİPLİNSİZLİK NASIL OLUŞUR?
Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin
Kanununda ayrıca hüküm bulunmayan hallerde disiplinsizliklerin kasten veya
taksirle işlenebileceği belirtilmiştir. Disiplinsizliğin tanımında açıkça
kasten işlenebileceği öngörülmüş ise bu disiplinsizliğin taksirle işlenmesi
mümkün olmadığından kanun maddesindeki fıkra metninde bu kanunda ayrıca hüküm
bulunmayan hallerde tabiri konularak bu konudaki karışıklığa mahal verilmemesi
amaçlanmıştır.
Herhangi bir fiilden dolayı hakkında
adli kovuşturma veya soruşturma yapılan bir personel hakkında aynı fiilden
dolayı ayrıca disiplin soruşturması da yapılabilir ve yapılan disiplin
soruşturması sonunda gerek görülürse disiplin cezası verilebilir. Nitekim bir
fiilin ceza hukukunda kapsamında suç teşkil etmesi ayrı bir şey disiplin hukuku
bakımından ilgili idarenin tedbir alması gereken bir hal olarak
nitelendirilmesi ayrı bir şeydir. Bu durumda örneğin yüz kızartıcı bir suçtan
hakkında soruşturma yürütülen veya dava açılmış bir personel hakkında disiplin
amirleri tarafından disiplin cezası verilebilmesine imkan sağlanmıştır.
KINAMA DİSİPLİN CEZASI
Kınama cezası, personele görevinin
icrasında veya hâl ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir.
Bu ceza 6413 sayılı kanuna ekli (1) sayılı çizelgeye göre belirlenen disiplin
amirlerince verilebilir.
6413 SAYILI TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ
DİSİPLİN KANUNU KAPSAMINDA KINAMA DİSİPLİN CEZASINI GEREKTİREN
DİSİPLİNSİZLİKLER NELERDİR?
Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu
16.maddesinde kınama disiplin cezasını gerektiren fiiller sırayla sayılmıştır.
İlgili disiplinsizlikler ve açıklamaları şu şekildedir;
- Amir veya üste nezaketsizlik: Hizmette veya hizmete ilişkin hâllerde amir veya üste karşı saygısızlık teşkil edecek nitelikte olmayan ancak askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarına aykırılık teşkil eden fiillerde bulunmaktır. Askeri nezaket, protokol ve terbiye kurallarının astlara veya maiyete önceden ilan veya tebliğ olunması veya bu disiplinsizliği yapan kişinin makam ve rütbesi itibarıyla bu kuralları biliyor olması gerektiğinin objektif olarak kabul görmesi hâlinde disiplin cezası verilebilir.
- Meslek etiğine aykırı davranışta
bulunmak: Önceden ilan veya tebliğ edilmiş olan mesleki etik davranış
kurallarına aykırı şekilde tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
- Küfürlü konuşmak: Aynı rütbe veya
kıdemdeki arkadaşlarına veya astlarına karşı, terbiye ve adaba uygun olmayan
sözlerle konuşmaktır.
- Askeri silsileyi bozarak hareket etmek:
Müsaade edilmediği hâlde veya durumun gerektirdiği hâller haricinde, herhangi
bir talebini askeri silsileye riayet etmeyerek doğrudan daha üst amirlerine
iletmektir.
- Uygun olmayan hitaplarda bulunmak:
Çevresindekilere; nizamlar, emirler ve askeri teamüller ile belirlenmiş olan
hitap şekilleri haricinde hitaplarda bulunmaktır.
- Sorumluluktan kaçmak: Kanun ve nizamlar
ile kendisine tevdi edilmiş görevlerin gerektirdiği sorumluluğu üstlenmekten
imtina ettiğini gösterecek tavır ve davranışlarda bulunmaktır.
- Askeri eşyayı uygun kullanmamak: Hizmete
tahsisli bir askeri eşyayı düzgün ve talimatlara uygun kullanmayarak onun zarar
görmesine veya aşırı yıpranmasına sebebiyet vermektir.
- Sağlığın korunması kurallarına uymamak:
Sağlığın korunması veya salgın ve bulaşıcı hastalıkların önlenmesi için yetkili
makamlarca yürürlüğe konulmuş tedbirlere uymamak veya hizmet verdiği ortamdaki
kişilerin sağlığını tehlikeye düşürecek fiillerde bulunmaktır.
DİSİPLİN AMİRLERİ TARAFINDAN VERİLEN
CEZALARA İTİRAZ EDİLEBİLİR Mİ?
Disiplin amiri tarafından verilen cezaya
karşı itirazın ne zaman nereye ve nasıl yapılacağı ile ne kadar süre içerisinde
itiraz edilmesi gerektiği kanunda düzenlenmiş olup bu süreler iş günü olarak
düzenlenmiştir. İtirazın cezayı veren disiplin amirinin bağlı olduğu bir üst
disiplin amirine yapılması ve ispat bakımından da mutlaka yazılı olarak
yapılması gerekir. Ceza alan personelin üç iş günü içinde itiraz dilekçesini
hazırlayarak üst disiplin amirine iletmek üzere herhangi bir amire vermiş
olması yeterlidir.
DİSİPLİN CEZASI NE ZAMAN KESİNLEŞİR?
Cezaya itiraz için geçerli üç iş günü
disiplin cezasının cezayı alan personele tebliğ edilmesi ile başlar. Üç iş günü
içerisinde yetkili makama itiraz edilmez ise ceza kesinleşmiş olur. İtirazı
incelemeye yetkili makama itiraz dilekçesinin ulaşmasının ardından beş iş günü
içerisinde karar verilmesi gerekmektedir. İtiraz haklı görülürse, itirazı
inceleyen üst disiplin amiri verilen cezayı kaldırabilir. İtiraz haklı görülmez
ise ret olunur. Karar itiraz edene tebliğ edilerek kesinleşir.
DİSİPLİN CEZALARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ
NE KADARDIR?
Disiplin amirleri tarafından,
disiplinsizliğin kendileri tarafından öğrenilmesinden itibaren bir ay ve her
hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren
iki yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilemez. Fiil, inceleme ve araştırma
yapmayı gerektirmiş ise, bir ay içerisinde inceleme ve araştırmaya başlanmış
olmak ve altı ayı geçmemek kaydıyla, inceleme ve araştırma için geçen süre bir
aylık süreye dâhil edilmez.
DİSİPLİN SORUŞTURMASINDA SAVUNMA SÜRESİ
NE KADARDIR?
İsnat olunan hususlar ile savunma için
verilen süre açıkça ve yazılı olarak ilgiliye bildirilir. İlgiliye verilecek
savunma süresi üç iş gününden az, her hâlde on iş gününden fazla olamaz. Ancak
bu noktada önemle belirtilmelidir ki; idare mahkemeleri 6413 sayılı kanunda bir
kanun boşluğu olduğundan bahisle savunma süresinin yedi günden az olamayacağını
ve ilgiliye yedi günden az mühlet verilmesi halinde bu durumun disiplin cezası
idari işlemini hukuka aykırı kılabileceğini yorum yolu ile kabul etmektedirler.
Öte yandan savunması istenen kişinin talebi hâlinde ilave savunma süresi
verilebilir. Verilen süre içinde savunmasını yapmayan personel savunma
hakkından vazgeçmiş sayılır.
DİSİPLİN CEZASININ İPTALİ DAVALARINDA
YETKİLİ VE GÖREVLİ MAHKEME NERESİDİR?
Her ne kadar 7329 sayılı Askerî Ceza
Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 6413 sayılı
kanunda değişiklik yapılmış ve Kınama disiplin cezaları yargı denetimi dışında
bırakılmış olsa da Anayasa Mahkemesinin 2022/122 Esas 2022/151 Karar sayılı
kararı ile bu durumun Anayasaya aykırı olduğu tespit edilmiş ve 7329 sayılı
kanunun ilgili kısmı iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesinin 2022 tarihli söz
konusu kararı ile artık subaylar, astsubaylar, uzman jandarmalar, uzman
erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler hakkında tesis edilen Kınama disiplin
cezaları dava edilebilir hale gelmiştir.
Kınama disiplin cezasına karşı dava açma
süresi ise cezanın kesinleşmesinden itibaren başlar. Disiplin cezalarının
iptali için açılacak ceza iptal davasında dava açma süresi kesinleşme
tarihinden itibaren 60 gündür. Buradaki 60 günlük süreye tatil süreleri de dahildir.
Yani 60 gün, iş günü değildir. 60 günün sonu eğer tatil gününe denk geliyorsa
tatilin bittiği ilk gün sonu, başvuru süresinin sonu olacaktır. Bu yüzden idare
hukukunda sürelerin takibi çok önemlidir. Görevli Mahkeme ise İdare
Mahkemesidir.
KINAMA DİSİPLİN CEZASININ İPTALİ
DAVASINDA AVUKATA NASIL VEKALET VERİLİR ?
Kınama disiplin cezasının iptali
davasında kişi avukat ile anlaşmış ise avukatın bilgilerini alarak notere
başvurur. Burada bilgilerin notere verilmesi ve genel dava vekaletnamesi çıkartılmak
istendiği iletilir. Çıkartılan genel dava vekaletnamesi avukata verilir ve
avukat bu vekaletname ile birlikte mahkemeye başvurur ve tüm dava sürecini bu
vekalet ile yürütür. Kınama disiplin cezası tesis edilen personel Anayasal
hakkı olan dava açma hakkını kullanıp hakkını aramalıdır.