Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 30/06/2021 tarihinde resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi ve bu değişiklik kapsamında kanun metni içerisinde bir boşluk arz eden askeri suç, sırf askeri suç tanımı yapılmaya çalışıldı. Değişiklik öncesi 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu askeri suç tanımını yapmamakta ve sırf askeri suçları saymamakta idi. Bunun sonucu olarak suçta ve cezada kanunilik ilkesi ve belirlilik ilkesi kapsamında öngörülemez bir durum meydana gelmekteydi. Bu yazımızda 30/06/2021 tarihli Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun hükümleri çerçevesinde askeri suç ve sırf askeri suçlara değineceğiz.
Askeri suçlar ve sırf askeri suçlar sadece asker kişiler tarafından işlenmesi mümkün olan suçlardır ve bu niteliğiyle özgü suçlar arasında yer almaktadır. Bu kapsamda öncelikle “asker şahıs” kime denir bunun tanımı yapılmakla başlanmalıdır. 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca “Askerî şahıslar; Mareşalden asteğmene kadar subaylar, astsubaylar, Millî Savunma Bakanlığı ile Türk Silahlı Kuvvetleri kadro ve kuruluşunda çalışan sivil personel, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er, erbaş ve erler ile askerî öğrencilerdir.” denilerek kanunda açıkça sayılmıştır.
Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1 inci maddesi uyarınca 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununa eklenen Ek madde 11/1 hükmü doğrultusunda “Bu Kanunda düzenlenen suçlar ile asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlar, askerî suçtur.” denilerek askeri suçun tanımı yapılmaya çalışılmıştır. Ancak kanaatimizce bu tanım yetersiz kalmaktadır.
Bu kapsamda Erman tarafından yapılan, öğretide büyük ölçüde kabul gören ve kanaatimizce en kapsamlı askeri suç tanımı şu şekildedir. “Sadece asker kişiler tarafından işlenmesi mümkün olup da, Türk Ceza Kanununda kısmen veya tamamen öngörülmeyen ve askeri bir hizmet veya görevin ihlalini ifade eden suçlarla, bu nitelikte olmamakla beraber askeri bir menfaati koruma maksadını güden ve Askeri Ceza Kanunu tarafından öngörülen veya yapılan atıf dolayısı ile bu kanunun uygulama alanına giren suçlar askeri suçlardır. BU davaları ise askeri ceza avukatı idare eder.”
Yapılan tanıma göre bir suçun askeri suç olarak nitelendirilmesi için;
a)Sadece asker kişiler tarafından işlenmesinin mümkün olması
b)Türk Ceza Kanununda kısmen veya tamamen öngörülmeyen askeri bir hizmet veya görevin ihlalini ifade etmesi
c)Askeri bir menfaati koruma maksadını güden ve Askeri Ceza Kanunu tarafından öngörülen veya yapılan atıf dolayısı ile bu kanunun uygulama alanına girmesi
gerekmektedir.
Yine Erman tarafından sırf askeri suç tanımı da “Sadece asker kişi sıfatını taşıyanlar tarafından işlenebilen, kısmen yahut tamamen başka bir kanunda suç olarak düzenlenmemiş, askeri bir hizmet veya görevin ihlalini ifade eden suçlardır.” denilerek yapılmıştır.
Bununla birlikte Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1 inci maddesi uyarınca 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununa eklenen Ek madde 11/2 hükmü doğrultusunda “Bu Kanunda düzenlenen ve asker kişiler tarafından işlenen 60 ıncı, 62 nci, 65 inci, 66 ncı, 67 nci, 68 inci, 70 inci, 79 uncu, 81 inci, 82 nci, 85 inci, 87 nci, 88 inci, 89 uncu, 90 ıncı, 91 inci, 97 nci, 98 inci, 100 üncü, 101 inci, 102 nci ve 136 ncı maddelerinde düzenlenen suçlar, sırf askerî suçtur.” denilerek sırf askeri suçlar detaylı bir şekilde sayılmıştır.
Buna göre bir suçun sırf askeri suç olarak nitelendirilmesi için:
a)Sadece asker kişiler tarafından işlenebilmesi
b)Kısmen yahut tamamen başka bir kanunda suç olarak düzenlenmemiş olması
c)Askeri bir hizmet veya görevin ihlalini ifade etmesi
gerekmektedir.
Ancak 1632 sayılı Askeri Ceza Kanununa eklenen Ek madde 11/2 hükmünde sırf askeri suçlar sınırlı şekilde sayıldığından başkaca bir suçun sırf askeri suç olarak nitelendirilmesi mümkün olmayıp sırf askeri suçların başlıkları şu şekildedir:
Madde 60 – Söz vererek tahliye olunan harp esirleri
Madde 62 – Müstahkem bir mevkii veya kendi mevkiini veya kendisini veya bir gemiyi, bir tayyareyi düşmana teslim eden kumandanların cezası
Madde 65 -Vazife ve memuriyetlerine gitmeyenlerin cezaları
Madde 66 -Firar ve cezası
Madde 67 -Yabancı memlekete firar edenlerin cezaları
Madde 68 -Mehil içinde yakalananların cezası
Madde 70- Sözleşerek firar ve cezası
Madde 79- Kendini askerliğe yaramayacak hale getirenlerin cezası
Madde 81- Askerlikten kurtulmak için hile yapanlar
Madde 82- Amir veya üstü tehdit
Madde 85 -Amir ve mafevkine hakaret edenlerin cezaları
Madde 87 -İtaatsizlikte ısrar edenlerin cezası
Madde 88 -Toplu asker karşısında veya hizmetten savuşmak için veya silahlı iken yapılan itaatsizliğin cezaları
Madde 89 -Büyük zararlar veren itaatsizliğin cezaları
Madde 90 -Mukavemet ve cezası
Madde 91 -Amire ve mafevka fiilen taarruz edenlerin cezaları
Madde 97 -Fesat ve cezası
Madde 98 -Fesadı haber vermeyenlerin cezası
Madde 100 -Askeri isyan ve cezası
Madde 101 -Askeri isyanda önayak olanların cezaları
Madde 102 -Düşman karşısında askeri isyan suçlularının cezası
Madde 136 -Dikkatsizlik edenler
Bilindiği üzere 16/04/2017 tarihinde yapılan halkoylaması neticesinde kanunlaşan 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 17/E maddesi uyarınca Askeri Mahkemeler kaldırılmış olup Askeri Ceza Kanununa göre yapılacak yargılamaların sivil mahkemeler nezdinde yürütülmesine karar verilmiştir. Buna ek olarak HSK Birinci Dairesinin 31/05/2017 tarihli kararında da söz konusu değişikliğe uygun olarak kaldırılan mahkemelerin görev alanına giren suçlarda hangi mahkemelerin görevli ve yetkili olacağı hususuna netlik kazandırılmıştır. Bu kapsamda söz konusu değişiklikler 30/06/2021 tarihli Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun hükümleri çerçevesinde “Mahkemelerin görev ve yetkisi” başlığı altında düzenlemeye dahil edilmiştir.
Buna göre askerî suçlara ilişkin dava ve işlerde suçun işlendiği yerin bağlı olduğu ilin adıyla anılan asliye ve ağır ceza mahkemeleri görevli ve yetkilidir, ayrıca askeri ceza avukatları bu alanda yetkilidir.. Ek olarak asker kişiler tarafından ülke sınırları dışında işlenen askerî suçlara ait dava ve işlere bakmaya Ankara mahkemeleri, Kanunun 65 inci, 66 ncı, 67 nci, 68 inci ve 70 inci maddelerinde düzenlenen suçlara ilişkin dava ve işlerde ise şüpheli veya sanığın mensubu olduğu askerî birlik veya askerî kurumun bulunduğu yer il ve ilçe mahkemeleri yetkilidir.